Szachy, czyli o tym, jak rozegrać pokojową walkę (Nastoletnim głosem)

Szachy są jedną z najpopularniejszych gier na świecie. Uznaje się, że ich pierwsza wersja powstała w Indiach, skąd pod koniec VI wieku została przywieziona do Persji jako dar od indyjskiego radży. W Europie zaczęły pojawiać się nieco później, z początku w Hiszpanii i we Włoszech, skąd stopniowo zaczęły przenosić się do pozostałych krajów kontynentu. Do Polski gra ta trafiła kilkoma drogami: poprzez morskie szlaki handlowe, z Czech oraz z Rusi Kijowskiej.


Na skutek stałego rozwoju, w różnych częściach świata, szachy zyskały charakterystyczne dla danych regionów cechy kulturowe, np. w japońskim shōgi gra rozgrywa się na planszy 9x9, a w etiopskiej senterej miejsce gońca zajmuje słoń. Liczbę odmian szachów szacuje się na ponad 30. Odmiany nowoczesne odróżniają się najczęściej ilością pól na planszy, ustawieniem bierek albo dodatkowymi figurami lub regułami, np. szachy Capablanki rozgrywa się na szachownicy 80-polowej z dwoma dodatkowymi figurami: kanclerzem i arcybiskupem.
Istnieją także specjalne szachy dla niewidomych. Gra się w nie na specjalnej szachownicy brajlowskiej, a zasady są dostosowane do potrzeb graczy.

W szachy można grać także przez komputer. Pierwszy program do takiej gry został przedstawiony w 1956 r., a jego współautorem był Stanisław Ulam. Z początku takie programy nie potrafiły grać na dosyć wysokim poziomie, jednak z czasem zaczęło się to poprawiać, a partie rozgrywane z komputerem wymagały coraz więcej wysiłku od nawet najzdolniejszych szachistów.
Dzięki szachom korespondencyjnym ludzie mogą rozgrywać partie nawet przebywając na dwóch różnych półkulach, jednak czy wiedzieliście, że niektórzy robią to nawet z kosmosu? Pierwsza taka rozgrywka odbyła się 13 sierpnia 2008 r. Amerykański astronauta Greg Chamitoff pokonał w niej swoich kolegów z Ziemi, podczas gdy sam przebywał w przestrzeni kosmicznej.

20 lipca jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Szachów. Tego dnia, 1924 roku, powstała Międzynarodowa Federacja Szachowa.

Wzmianki o grze w szachy można znaleźć w różnych znanych książkach:

• Już w XVI wieku, Jan Kochanowski w swoim komediowym utworze „Szachy” przedstawia partię rozgrywaną pomiędzy dwoma rycerzami walczącymi o rękę królewny Anny. W poemacie możemy zdobyć informacje o charakterystycznych polskich nazwach i interpretacjach figur. Z tekstu dowiadujemy się także o tym, że choć szachy były grą królewską, to uwielbiali ją również szlachcice i mieszczanie.

• W „Harry’m Potterze i Kamieniu Filozoficznym” tytułowy bohater wraz z dwójką przyjaciół – Ronem i Hermioną – wciela się w role trzech ogromnych figur szachowych i rozgrywa niebezpieczną partię, by móc odnaleźć Kamień Filozofów i obronić bliskich przed Lordem Voldemortem.

• Wielka partia szachowa rozegrała się także w „Alicji po drugiej stronie lustra”, gdzie główna bohaterka grała jako Pionek Białej Królowej. Jak stwierdziła Alicja, była to „ogromna partia szachów... wielka jak świat”.

Autorką tekstu jest Zuzanna Kamińska, wolontariuszka.